Anne sütü; Bebeğiniz için yeri doldurulamaz bir doğa harikasıdır. Çünkü;
• Bebeğin ruh ve vücut sağlığı için en uygun besindir.
• Her zaman hazır, temiz, uygun ısıdadır, ekonomiktir.
• Sindirimi en kolay besin maddesidir.
• Her annenin sütü kendi bebeği için en uygun özelliktedir. Prematüre bebeği olan annenin sütü prematüre bebeğe,1 aylık bebeği olan annenin sütü 1 aylık bebeğe,3 aylık bebeği olan annenin sütü 3 aylık bebeğe göredir.
• Organ ve sistemlerin gelişmesini düzenleyen büyüme faktörlerini içerdiğinden bebeğin büyümesini ve gelişmesini hızlandırır.
• Anne sütü bebeğin ilk 6 ayda ihtiyacı olan protein, yağ vb. her türlü besin değerine
• sahiptir. Bu nedenle D vitamini ve flor dışında hiçbir ek besine, ek sıvıya, vitamine gereksinim duymaz.
• Aşırı şişmanlama (obesite) riski daha azdır.
• Annenin ilk gelen sütü (ağız sütü) bebek için çok önemlidir, bebeğin ilk aşısıdır.
• İçerdiği akyuvarlar ve koruyucu maddeler sayesinde bebeğinizi enfeksiyonlara karşı korur.
• Anne sütü, ishale yol açan mikroorganizmaların oluşmasını engeller
• Anne sütü ile beslenen bebeklerde kansızlık daha az olur.
• İleri yaşlarda gelişebilecek hastalıkların olasılığını da azaltır. Örneğin; alerjik hastalıklar, şeker hastalığı, astım, kanser, damar sertliği, diş çürükleri vb.
• İçerdiği A vitamini ile göz hastalıklarına karşı korur.
• Anne sütü alan bebeklerde pişik, karın ağrısı ve kabızlık daha az görülür.
• Ani bebek ölümü riskini (beşik ölümü) azaltır.
• Bebeğiniz için doğal bir sakinleştiricidir.
• Anne sütüyle beslenen bebekler daha az ağlarlar, daha iyi uyurlar.
• Emzirmeyle anne ile bebek arasında var olan duygusal bağ gelişir
• Bebeğinizin zekâ gelişiminin daha iyi olmasını sağlar.
Emzirmenin anneye yararları;
• Erken emzirmeyle doğum sonu kanamalar çabuk kesilir, memelerde şişme iltihaplanma olmaz, anne loğusalık dönemini daha rahat / sorunsuz geçirir.
• Rahmin daha kısa süre de normale dönmesini sağlar.
• Emmeyle anneden salgılanan hormonlar sayesinde kısa süre de dinlenme ihtiyacını karşılar, huzurlu olur.
• Emziren annelerde meme, rahim kanserine yakalanma riski daha düşüktür
• Doğum sonrasında kemiklerin yeniden mineral kazanmasını sağladığı için, menopoz sonrası kalça kemiği kırığı riskini azaltır.
• Bu belirtilenler; çok küçük doğmuş ya da önemli bir hastalığı olanlar dışında tüm bebekler için geçerlidir.
Sağlıklı Nesiller Emzirilen Bebeklerden Oluşacaktır.
Anne sütü ile beslenmek her bebeğin hakkıdır.
Öneriler:
• Doğumdan sonraki ilk yarım–1 saat içinde emzirmeye başlayın.
• İlk 6 ay sadece anne sütü verin.
• Anne sütüyle birlikte 6 aydan itibaren ek besinlere başlayın.
• 2 yaşına kadar ek besinlerle birlikte anne sütü vermeye devam edin.
Memelerde gebelik sırasında ne gibi değişiklikler gözlenir?
Gebeliğin oluşmasıyla birlikte, memelerde emzirmeye hazırlanmaya başlarlar. Gebelik süresi ilerledikçe süt bezleri ve süt kanallarının sayısı artar, memeler irileşir, meme başlarının ve çevresinin rengi koyulaşır, meme başı boyları uzar. Meme başının etrafındaki deriden yağlı bir madde salgılanmaya başlar. Bu doğal madde, emziren annenin meme ucunu çatlaklardan korur. Bu nedenle meme başını çatlaklardan korumak ya da temizlemek için meme başına karbonatlı su, sabunlu su, krem sürmeye gerek yoktur, sürüldüğünde emzirmeden önce silmek gerekeceğinden meme başında çatlaklıklar daha kolay oluşacaktır. Bu durumda derinin doğal koruyucu özelliğinin kaybolmasına yol açacaktır.
Meme bakımı için;
• Memenizi günde bir kez sabunsuz suyla yıkamanız,
• En son gelen sütü meme ucunuza sürmeniz meme başı temizliğinde yeterli olacaktır.
• Doğumdan sonra memeler bebeğin beslenmesi için gereken ‘ilk sütü’ salgılamaya hazırdır.
Emzirme; Sevgi Aktarımının En Mükemmel Yoludur.
• Anne kendini iyi hissediyorsa,
• Bebek etkili emecek şekilde memeye iyi yerleştirilmişse,
• Bebek istediği kadar sık ve istediği süre de emziriliyorsa,
• Etrafınızdakilerde emzirmeye destek oluyorsa, emzirme başarılı olacaktır.
Bebek ne kadar çok emerse o kadar çok süt üretilir.
Emzirirken Nelere Dikkat Edilmeli?
1. Emzirmeden önce eller mutlaka yıkanmalıdır.
Emzirme öncesinde eller 2-3 dakika süreyle bol sabunlu su ile yıkanmalı ve temiz havlu ile kurulanmalıdır.
2. Emzirme Pozisyonları
Emzirme; bebek ile anne arasında kurulan duygusal bağın ilk adımıdır. Emzirme sırasında esas olan annenin ve bebeğin rahat edebileceği en iyi pozisyonun seçilmesidir. Çünkü her bebeğin iyi bir emme yapabilmesi annenin de emzirmeyi mümkün olduğunca uzun süre yapabilmesi ancak rahat bir pozisyonda olmasıyla mümkündür.
3. Bebek burnundan rahat nefes alabilmelidir.
Meme emerken bebek burnu ile solunuma devam eder, meme bebeğin burnunu kapatmamalıdır. Bebeğin burnunun tıkalı olması, emmeyi güçleştirip imkansız bir hale getirebilir. Doktor önerisiyle emzirmeden önce burna serum fizyolojik damlatmak ve temizlemek yararlı olabilir.
4. Bebeğin ağzı memeye doğru yerleşmiş olmalıdır.
5. Bebek rahat olmalıdır.
Giysileri ve ortam ısısı uygun, altındaki bezi kuru ve temiz olan bebek daha kolay emer. Bazen bebekler emme esnasında kakalarını yapabilirler, bu normal bir olaydır.
6. Her öğünde her iki memede emzirilmelidir.
Her emzirmede ilk gelen süt daha az yağ içeren “ön süt”tür. Bebek emmeyi sürdürdükçe sütün içeriği değişir, yağ miktarı artar. En fazla yağ içeren süt, emzirmenin sonunda salgılanan “son süt”tür. Son sütteki yağ inek sütündekine benzemez, daha hafiftir ve sindirimi daha kolaydır. Bu yağ bebek için çok değerli bir enerji kaynağıdır. Bebeğin hem ön süte hem de son süte ihtiyacı vardır. Bebek memeye doğru yerleştirilip doyana ve memeyi kendisi bırakana kadar memede tutulursa, hem ön sütü hem de son sütü almış olur. Eğer bebek bir meme ile beslenmişse, bir sonraki emzirmede diğer meme verilmelidir. İki meme verilmişse bir sonraki öğüne son verilen taraftan başlanmalıdır.
7. Beslenme süresi yeterli olmalıdır.
Bebekler normalde bir öğünde alacakları anne sütünün yaklaşık % 50 sini ilk 1-2 dakikada, % 90 ını ilk 5 dakika içerisinde emerler. Normal bir emzirme süresi 15-20 dakika olmalıdır.
8. Beslenme sıklığı bebeğin isteğine göre ayarlanmalıdır.
Beslenme sıklığı bebekten bebeğe farklılık gösterir. Bebek her istediğinde emzirilmelidir. Bebek ağzını açarak, aranarak, sonunda da ağlayarak açlığını belli eder. İlk haftalarda emzirme aralıkları bir saat, iki saat gibi çok kısa olabilir. Her emzirme sonrası memede yapılan süt miktarı biraz daha artacağından, zamanla beslenme aralıkları uzayacaktır.
9. Beslendikten sonra bebeğin gazı çıkarılmalıdır.
Meme emme esnasında bebekler bir miktar da hava yutarlar. Hava yutmanın esas neneni hatalı beslenme tekniğidir. Midede sindirim esnasında gaz oluşur, bu oluşan hava-gaz karışımı midenin sol –üst tarafında toplanır, beslenmeden sonra bunun çıkarılması gerekir.
10. Egzersiz
Emziren annenin ağır bir egzersiz sonrasında kendi sütünün laktik asit içeriği artar ve anne sütünün tadı değişir. Bazı bebekler bu tattan hoşlanmazlar. Böyle bir durumda annenin bebeğini ya emzirmeden 90 dakika önce egzersiz yapması ya da egzersizden 90 dakika sonra emzirmesi gerekir.
Emziren Annenin Beslenmesi Nasıl Olmalıdır?
• Anneler; kendi beslenmenize hamilelik döneminden başlayarak özen gösteriniz.
• Emziren anneler dengeli ve yeterli besleniniz, rejim yapmayınız. Günde ortalama
3-4 litre sulu gıdalar tüketiniz (su, süt, meyve suyu, çorba gibi ).
• Gün içinde düzenli olarak taze sebze ve meyve tüketiniz.
• Gebeliğiniz boyunca içeriği bilinmeyen ve katkı maddesi olan besinleri (hazır
çorbalar, hazır meyve suları) tüketmeyiniz.
• Kafeinli içecekler, alkol, sigara kullanmayınız.
• Besin ve enerji ihtiyacını karşılamak için, her öğünde fasulye, nohut veya et,
tavuk, balık gibi yiyecekleri tüketiniz.
• Günde en az iki bardak süt veya yoğurt, peynir gibi süt ürünlerini tüketiniz.
• İstirahat ediniz.
Emziren Anneler İçin 2500 Kalorilik Örnek Yemek Listesi
Kahvaltı
1su bardağı süt
1 haşlanmış yumurta
1 kibrit kutusu peynir
1 yemek kaşığı pekmez veya bal veya reçel
1 tatlı kaşığı tereyağı veya 5 adet zeytin, 2 ince dilim ekmek
1portakal veya domates
Ara öğün (kuşluk)
1 porsiyon meyve (1 adet elma)
Öğle
1 porsiyon etli sebze yemeği
1 porsiyon pilav veya makarna
1 kase yoğurt, az şekerli komposto
1 ince dilim ekmek
Ara öğün (ikindi)
1 bardak taze meyve suyu
1 dilim börek veya kek veya peynir, ekmek
Akşam
1 porsiyon yayla veya tarhana veya domates çorbası
2-3 köfte kadar et veya balık yada tavuk
1 porsiyon zeytinyağlı barbunya pilaki, salata
1 porsiyon meyve(1 adet portakal),
1 ince dilim ekmek
Ara öğün (gece)
1 su bardağı süt
Bebek Yeterli Süt alıyor mu?
Hemen her anne bir, hatta iki bebeğe yetecek kadar süt üretir. Ancak çoğu anne ‘yeterli sütüm yok, bebeğim iyi beslenemiyor’ telaşına kapılır, Burada önemli olan bebeğin aldığı süt miktarıdır. Bebeğiniz günde 6-8 kez bol miktarda açık renkli idrar yapıyorsa, ağırlığı haftada 125- 200gr, ayda en az 500gr artıyorsa anne sütü yeterlidir.
Süt Miktarını Arttırmak İçin Ne Yapılmalı?
• Doğumdan sonra en kısa sürede bebek emzirilmeli.
• Bebek doğumdan sonraki ilk haftalarda her istediğinde sık sık emzirilmeli.
• Emzirme saatleri bebekle birlikte belirlenmeli ( sizin istediğiniz saatte olması için inatlaşmayın, emzirme saatleri zamanla düzene girecektir).
• Bebek doğru pozisyonda memeye yerleştirilmeli.
• Geceleri de emzirmeye devam edilmeli.
• Anne de yeterli ve dengeli beslenmeli.
• Bol miktarda sulu gıdalar tüketilmeli.
• Biberon, yalancı emzik kullanılmamalı.
• Ek besinlere erken başlanmamalı.
Bebek Memeyi Neden Emmek İstemez?
• Doğum esnasında yada sonrasında anneye verilen ilaçlar nedeniyle bebek uykulu
• olduğu için emmek istemeyebilir.
• Doğumda forseps yada vakum uygulanmışsa bebek ağrı duyuyor olabilir.
• Bebeğin ağzında pamukçuk olabilir.
• Bebeğin burnu tıkalı olabilir.
• Bebek hasta olduğu için eskisine göre daha az emmek isteyebilir.
• Büyük bebekler diş çıkarıyor olabilir.
• Emzirme tekniğiyle ilgili hatalar olabilir. Örneğin;
> Biberonla besleniyor olması,
> Yalancı emzik kullanılıyor olması,
> Bebeğin memeyi tutması için başından itiliyor olması (bebek sinirleni başını kurtarmaya çalışır),
> Annenin bebeğini belirli saatlerde emzirmeye zorlaması,
> Annenin çalışmaya başlaması,
> Eve yeni bir bakıcının gelmesi ve bebeğinde alışamamış olması,
> Yeni bir eve taşınılıyor olması veya seyahate çıkılıyor olması nedeniyle evdeki düzenin bozulması,
> Annenin kullandığı sabun, parfüm gibi değişikliğin bebeği etkilemiş olması.
> Bebeğin memeyi neden reddettiği tespit edilip, gerekli önlem alındığında bebek tekrar emmeye başlayacaktır.
Düşük Doğum Ağırlıklı veya Erken Doğmuş Bebekler
Bu bebeklerin anne sütüne büyük bebeklerden daha çok ihtiyacı vardır. Anne sütü bu bebeklerin ihtiyaçlarına cevap verebilecek şekilde ayarlanmıştır, daha fazla protein ve enfeksiyona karşı koruyucu maddeler içerir. Bebeğiniz kısa bir süre için hastanede yatmak zorunda kalabilir, bu durumda size düşen görev anne sütünüzü bebeğinizin ememediği durumlarda mutlaka sağıp ta bırakmanız olacaktır. Bebeğinizi takip eden merkezin size önereceği saatlerde bebeğinizi ziyaret edip kucağınıza alabilir, bebeğinizle tensel temasta bulunabilirsiniz. Böylece hem bebeğinizle iletişimde bulunursunuz, hem de sütünüzün artmasını sağlarsınız. Bebeğiniz taburcu olana kadar bebeğinizi beslemeyi ve emzirmeye nasıl devam edeceğinizi öğrenirsiniz.
Uzman Diyetisyen
Fatma Yasemin KUŞCU