Radyoaktif İyot-131 ile diferansiye tiroid kanseri ve hipertiroidi tedavisi:
Diferansiye tiroid kanseri (papiller, foliküler) olan hastalarda, ameliyat sonrası kalan tiroid dokusunun yok edilmesi (ablasyon) veya metastazların tedavisi İyot-131 uygulaması ile risksiz ve başarılı bir şekilde yapılmaktadır. Hipertiroidi hastalarında, radyoaktif iyot-131 tedavisi tüm dünyada yaygın ve ilk sırada seçilen tedavi şeklidir. Hasta için risk taşımadığı 1944’den itibaren yapılan çalışmalarda da ortaya konmuştur.
Radyoaktif İyot tedavisi hazırlık
Tedavi öncesi 4-6 saat açlık gerekmektedir ancak su içebilirsiniz.
İçerisinde iyot olan veya tiroid metabolizmasını etkileyebilen bazı yiyecek, içecek ve ilaçların tetkik öncesi belirli süre kullanılmaması gerekmektedir. Bunlar; İyotlu tuz( 6 hafta);tiroid hormon ilaçları, multivitaminler ve diğer ilaçlar (Levotiron, Tefor, Euthyrox (4 Hafta), Tiromel (2 Hafta), Multivitaminler (2 Hafta) gibi; röntgen filmi çekiminde kullanılan radyoopak maddeler ( 12 hafta ); iyot içeren öksürük şurupları ( 12 hafta );iyotlu pansuman ve gargaralar (tentürdiyod, lugol solusyonu) ( 6 hafta ); saç boyası ve kına (8 hafta )
Son hafta deniz ürünleri (balık, midye, ıstakoz) ve salam-sosis gibi işlenmiş yiyeceklerin tüketilmemeye çalışılması gerekmektedir.
Tedavi sonrasında bolca sıvı tüketmeniz önerileceğinden yanınızda 5lt su getirmeniz gerekmektedir.
Ayrıca tükrük bezi salgısını arttırabilmek için yanınızda limon, sakız, şeker bulundurunuz.
Odanızda televizyon, buzdolabı, tuvalet ve banyo bulunmaktadır. Özellikle banyo yapmanız önerileceğinden yanınızda en az iki kat temiz çamaşır, kıyafet ve havlu getirmeniz gerekmektedir.
Son üç ay içerisinde kontrastlı radyolojik tetkik yapılmamalıdır.
Radyoaktif iyot nasıl içilir ve içilirken nelere dikkat edilmelidir?
Radyoaktif iyot, kapsül halinde ya da bir bardak su içerisinde sıvı formda, hastaya içirilir. Eğer sıvı halinde içiriliyorsa ilacın bir damlasının bile dökülmemesi için özen gösterilmelidir. Eğer ilacınız kapsül halinde veriliyorsa çiğnemeden suyla yutmanız gerekmektedir. Eğer radyoaktif iyotu içtikten sonra kusarsanız haber vermeniz gerekmektedir.
Radyoaktif iyot içtikten sonra nelere dikkat edilmelidir?
İlacı içtikten yarım saat sonra, özellikle sıvı gıdalar başta olmak üzere istediğinizi yiyip içebilirsiniz. Tükrük bezlerinizin radyoaktif iyottan etkilenmemesi için bir-iki gün limon, şeker emip, sakız çiğnemeniz uygun olacaktır. Bol miktarda su, meyve suyu vb. tüketmeye özen göstermelisiniz. Sık sık tuvalete gitmeniz ve tuvalete gittikten sonra tuvalete bolca su dökmeniz gerekmektedir. Her gün duş almanız, duştan sonra banyoyu bol suyla yıkamalısınız. İç çamaşırı, çorap, baş örtüsü dahil olmak üzere her duştan sonra tüm kıyafetlerinizi değiştirip, temizlerini giymelisiniz. Çevrenizdeki insanları gereksiz ışınlamadan korumak için bazı kurallara uymanız gerekmektedir. Erişkinlerle aynı evde yaşayabilir, aynı banyoyu kullanabilirsiniz. Eğer mümkünse ayrı bir tuvalet kullanmanız tercih edilir. Bir hafta süreyle erişkinlerden, özellikle çocuk ve hamile bayanlardan arada en az 2 metre mesafe bırakacak şekilde uzak durmanız yerinde olacaktır. Çevrenizdeki diğer insanlarla uzun süre yakın temastan kaçınmanız ve bir hafta süreyle toplu taşım araçlarını (dolmuş, otobüs, metro, tren vs) kullanmamanızı önerilir. Radyoaktif iyodu içtikten sonra bir hafta süreyle odada yalnız yatmanız uygun olacaktır. Yemek yapabilir, yaptığınız yemeği diğer aile fertleri de yiyebilir. Ancak yemek yapmaya başlamadan önce elinizi bol su ile yıkamanız tavsiye edilir. Bir hafta süreyle çamaşırınızı ve bulaşığınızı ayrı yıkamalısınız.
Hastaneden taburcu olduktan sonra uyulması gereken kurallar
Çevrenizdeki insanları gereksiz ışınlamadan korumak için bazı kurallara uymanız gerekmektedir. Erişkinlerle aynı evde yaşayabilir, aynı banyoyu kullanabilirsiniz. Eğer mümkünse ayrı bir tuvalet kullanmanız tercih edilir. Bir hafta süreyle erişkinlerden, özellikle çocuk ve hamile bayanlardan arada en az 2 metre mesafe bırakacak şekilde uzak durmanız yerinde olacaktır. Çevrenizdeki diğer insanlarla uzun süre yakın temastan kaçınmanız ve bir hafta süreyle toplu taşım araçlarını (dolmuş, otobüs, metro, tren vs) kullanmamanızı öneririz. Radyoaktif iyodu içtikten sonra bir hafta süreyle odada yalnız yatmanız yerinde olacaktır. Yemek yapabilir, yaptığınız yemeği diğer aile fertleri de yiyebilir. Ancak yemek yapmaya başlamadan önce elinizi bol su ile yıkamanız tavsiye edilir. Hastanede kullandığınız malzeme ve kıyafetlerinizi yakmanıza veya çöpe atmanıza gerek yoktur. Taburcu olduktan sonra kıyafetlerinizi bir poşet içerisinde bir hafta beklettikten sonra bol suyla yıkayarak tekrar kullanabilirsiniz. Tetkik öncesi kesmiş olduğunuz tiroid ilacınıza radyoaktif iyodu aldığınız günün ertesi günü hekiminizin önerdiği dozda başlamanız gerekmektedir. Tiroid hormonu içeren bu ilaçları sabahları aç karnına almanız uygun olacaktır. Taburcu edildikten 5-7 gün sonra hekiminiz tarafından randevusu verilen gün ve saatte tüm vücut tarama filmi için kontrole gelmeniz gerekmektedir. O günün sabahında duş almanız, duştan sonra tüm kıyafetlerinizi değiştirip, temizlerini giymeniz görüntüleme işleminin daha sağlıklı olmasına katkıda bulunabilir.
Radyoaktif iyot tedavisinin yan etkileri nelerdir?
Tedavi sonrası hipotiroidi (tiroid bezinin az çalışması) gelişme olasılığı vardır. Bu durumda ömür boyu tiroid hormonlarını dışarıdan almanız gerekebilir. Nadiren de olsa tedavi sonrasında boyun bölgesinde ağrı, gerginlik ve hipertiroidi yakınmalarında geçici bir süre artış olabilir. Tedavi sonrası oftalmopati (gözlerin dışarı doğru belirginleşmesi) gelişmesi veya mevcut oftalmopatinin kötüleşmesi olasılığı mevcuttur.
Radyoaktif iyot vücuttan nasıl atılır?
Radyoaktif iyot; vücuttan çoğunlukla idrar, daha düşük oranlarda ise tükrük, ter ve dışkı ile atılmaktadır. Ağız yoluyla alınan iyodun önemli bir kısmı tiroid bezi tarafından tutulmaktadır. Vücudun diğer kısımlarında tutulan iyot miktarı ise düşük olup, dokulara zararı bildirilmemiştir.
Radyoaktif iyot tedavisi kimlere uygulanmaz?
Hamile ve emziren bayanlara radyoaktif iyot tedavisi verilmemesi gerekir. Emziren annelere ancak emzirme kesildikten sonra radyoaktif iyot verilebilir. Radyoaktif iyot tedavisi sonrası en az 6 ay gebelik önerilmemektedir. Erkek üreme hücreleri üzerindeki radyasyonun zararlı etkileri de yaklaşık 6 ay sonra kaybolacağından erkek hastaların da 6 ay süreyle çocuk sahibi olmaları önerilmemektedir.