Böbrek Hastalıklarında Tıbbi Beslenme Tedavisi
Böbrek hastalarında beslenme, diyaliz tedavilerine başlamadan önceki dönemde ve başladıktan sonra tedavinin bir parçasıdır. Diyet içeriği, kalori miktarı her hastaya özgü belirlenmelidir.
Diyet programının yararı ise özellikle ileri seviyedeki hastalarda, meydana gelen şikayetlerin azalmasını sağlamasıdır. Bilinçli bir şekilde uygulanacak diyet programı ile bulantı, kusma ve tansiyon yüksekliği gibi olumsuz durumlar kontrol altına alınabilir. Ayrıca laboratuvar tahlilleri ile saptanan kandaki kreatinin, üre, potasyum, fosfor gibi değer yüksekliklerinin normal seviyeye dönmesine yardımcı olarak etki etmektedir.
Böbrek yetmezliği diyet listesi planı uygulanırken, yani diyet tedavisinde günlük alınan enerji ihtiyacı bu bireylerde %20-30 artmış durumdadır. Bu bireylerin kilogram başına ortalama 25-35 kalori almaları gerekir. Protein değeri ise Glomerüler Filtrasyon Hızına (GFR) göre farklılık gösterir. Yağlar günlük enerjinin %30’unu; karbonhidratlar ise %60-65’ini karşılamalıdır. Aynı zamanda vücudun folik asit, C ve B6 vitamini ihtiyacı da artar. Potasyum, sodyum ve fosfor mineralleri sınırlandırılabilinir.
Böbrek hastalıklarında önerilen sıvı tüketimi miktarı, hastanın yaşı, genel sağlık durumu, hastalığın seviyesi vb. durumlara göre değişiklik gösterir. Bazı hastalıklarda bol sıvı alımı önerilirken, son dönem böbrek yetmezliği gibi ciddi durumlarda ileri düzeyde sıvı kısıtlamaları gerekebilir. Sıvı alımında mutlaka doktorun önerisi dikkate alınmalıdır. Suyun yanı sıra meyve suyu, çay, çorba, süt ve ayran tüketimi de sıvı miktarına dahil edilmelidir.
Potasyum, kalp ve kasların doğru çalışması için gerekli mineral gruplarından biridir. Kan içerisindeki potasyum değerlerinin çok yükselmesi ya da düşmesi farklı yan etkilere ve rahatsızlıklara neden olabilir. Böbrek hastalıklarında kandaki potasyum değerleri çok yükselebilir. Bunun için potasyumdan zengin kuru yemişler, kuru baklagiller, kurutulmuş sebze ve meyveler, patates, havuç, mantar, muz, kavun gibi besinlerin tüketimi sınırlandırılmalıdır.
Tuz tüketiminin kısıtlanması hipertansiyon varlığında böbrek hastalığının her evresinde uygulanmalıdır. Hastalığın ilerlemesiyle vücuda alınan tuzun atılması zorlaşır ve beraberinde suyun da birikimi ile sıvı fazlalığına yol açar. Önerilen günlük tuz tüketim miktarı 2 gramdır. Kuru yemişler, turşu zeytin, peynir, hazır gıdalar tuz içeriği yoğun gıdalardır. Yemeklerin tuzsuz pişirilmesi (gıdaların içinde de tuz vardır), tuzsuz ekmek tüketimi, yemeklerin tadına bakmadan tuz atılmaması, sofrada tuzluk bulundurulmaması tuz kısıtlanırken dikkat etmemiz gereken noktalardır.
Sağlıklı günler dilerim.
Diyetisyen İlknur SONAEREN